Formula 1'i Tanıyalım - Yarış Startı



Tüm sporlar içinde, bir Grand Prix startı en heyecanlı anlardan biridir. Grid çok güçlü araçlarla ve çok yetenekli pilotlarla doluyken, tüm pilotlar ilk virajı ilk sırada dönmek için umutsuz bir çaba içindedirler. Tabii ki, bu tamamıyla akıllıcadır çünkü bir yarışın start anı pozisyon kazanabilmek için en iyi fırsattır. Aslında Monako gibi yarışlarda, start belki de tek geçiş şansıdır. İyi bir start, bir pilotun yarışını harika yaparken; kötü bir start da neredeyse pilotun yarışını bitirebilir.
Pilotlar, startın istedikleri şekilde olması için farklı faktörleri ve pist koşullarını hesaba katarak çeşitli senaryolar belirleyip, start için hazırlanmaya çalışırlar. Takımlar ise konsantrasyonlarının bozulacağı korkusuyla griddeki pilotlarını medyanın aşırı ilgisinden korumaya çalışırlar. Yarıştan önceki bu süre içinde, araçlar hazırlanır ve kurallar gereği mevcut olan son düzenlemeler yapılır. Tüm mekanikerler, takım üyeleri ve medya bile tam planlandığı şekilde çalışıyor olsa da grid genellikle bir kaos içinde görülür.
İlk önce Formula 1 aracının motoru hızlıca kalkış yapmak için çalıştırılır. Çok yüksek hızlara çıkacak şekilde ayarlanmış olsalar da modern Formula 1 araçlarında üzerinden geçen havaakımının iyi bir soğutma sağlamasına rağmen çok küçük bir soğutma mekanizması bulunur ve motorun çalışması nedeniyle açığa çok büyük bir ısı çıkar. Ardından mekanikerler gridi terk eder ve araçlar formasyon turu için hazır olurlar. Pole pozisyonundaki pilot için bu, büyük meydan okumaya sahne olan bir denemedir. İlk sıradaki pilotun formasyon turu boyunca hızını dikkatlice kontrol etmesi ve lastiklerini ısıtmak için en iyi yolu bulması gerekir. Aynı zamanda gride geri döndüğünde arkasında gelen araçların griddeki yerlerini almaları için fazla beklememesi adına formasyon turunu çok hızlı tamamlamaması gerekir çünkü bu bekleyiş araca zarar verebilir.
Formasyon turunun ardından tüm araçlar griddeki yerlerini alır ve Güvenlik Aracı ile Tıbbi Araç da gridin sonundaki yerindedir. Yarışın startı ‘yarış kontrol’deki görevli kişi tarafından verilir. Startta yeşil ışıklar yerine kırmızı ışıklar yer alır. (Kırmızı ışıkların yanması konusunda 4 ile 14 saniye arasında kararlaştırılmış bir süre vardır. Bu zaman aralığında yarış kontroldeki görevlinin hiçbir fonksiyonu yoktur. Işıklar teker teker yanar ve son ışık söndüğünde yarış başlar.)
İlk viraja doğru gazlayan pilotlar, iyi ya da kötü start almış olma durumlarında göre stratejilerini savunmacı ya da agresif bir şekilde devam ettirip ettirmeyeceklerine karar verirler. Bu sırada kazandığın pozisyonu koruma ve arkandan gelen araca da savunma yapma mücadelesi yaşanır. Çok yakın mücadeleler genellikle yarışın startında yaşanır. Dört belki de beş araç pistte alışılmadık bir şekilde yan yana gelir. Durum ilk virajı pist dışına çıkarak dönmek zorunda kalan pilotlar için daha zordur.

Formula 1'i Tanıyalım - Direksiyon



Formula 1 pilotlarının karmaşık kontrolleri yönetmek için ya da küçük, gizli aletleri görmeye çalışmak için konsantrasyonundan ödün verecek kadar lükse sahip değildir. Bu yüzden modern Formula 1 araçları için kontroller ve ayar yapmak için gerekli olan aletler direksiyonun üzerine yerleştirilmiştir; pilot ve araç arasında hayati bir arabirimdir.
Formula 1 araçlarının erken dönemlerinde direksiyon doğrudan yol otomobillerinden alınmıştı. Onlar da tahtadan yapılıyordu (yarış eldiveni kullanmayı zorunlu hale getiriyor) ve bunun eksikliğinde dönüşlerde gerekli olan gücü azaltmak için mümkün olduğunca direksiyonun çapını büyük yapmaya yöneldiler. Araçların gelişimi de yavaş ilerliyordu ve kokpitler 1960'lar ve 1970'ler boyunca dardı, direksiyon daha küçük hale geldi, böylelikle daha fazla uygun alana sahip olundu.
Şu anda kullanılan pilotların parmaklarına mümkün olduğunca yakın daha iyi konsantre olmalarını sağlayan 'mandallı' sistemin atası olan yarı otomatik vites değişimi sistemi spora giriş yaptı. Direksiyon üzerinde yer alan ilk buton 'neutral' (spin anında boş vitese geçmeyi sağlıyor) oldu ve onu on board telsiz sistemi baş konuş takip etti.
Zaman devam ettikçe trend de devam etti. Gaz ve fren pedalı dışında birçok Formula 1 aracı direksiyonunda diğer kontrol üniteleri de yeraldı. Butonların kullanımı 'aç/kapat' fonksiyonu görevi görmeye başladı, pit alanında hız limitörünü devreye sokmak, dönerken bile birçok kurulumun fonksiyonlarını yönetmek, benzin karışımı ve hatta aracın önden arkaya doğru fren dağılımının kontrolü, yarış boyunca değişen hava koşullarını hesaplayarak pilotun bütün fonksiyonları değiştirmesine olanak sağlayan bir sistem halini aldı. Son olarak geçici süreliğine ekstra güç üreten KERS sisteminin Formula 1' girmesiyle birlikte bunu gücün yarış içerisinde kullanılmasını sağlayacak olan 'itme düğmesi' ve hareketli ön kanadın kontrolü için kullanılacak olan buton direksiyondaki yerini aldı.
Direksyonun üzerinde butonların dışında ayrıca çok fonksiyonlu LCD görüntü ekranı ve -gözle görülür- pilota kusursuz şekilde en iyi vites değişimi aralığını gösteren aşırı parlak 'vites yükseltme" ışıkları yeralır. Ayrıca yarış kontrolünün de pilot ile iletişim kurması zorunluluğu vardır, bu yüzden direksiyonda GPS sistemi mevcuttur. Bu gösterdeler üzerinde ikaz ışıkları vardır ve bu ışıklar pist üzerindeki görevlilerin bayraklarıyla ilgili renklerde yanarlar ve böylelikle pilotları pist üzerinde oluşan herhani bir kaza anında tehlikeye yaklaştıklarına dair uyarır.
Bütün Formula 1 araçlarının teknik anlamda en karmaşık yapısından birisi tekerleği direksiyon miline bağlayn snap on (kolayça çıkartılan) bağlantısı. Bu bağlantı yönlendirme kuvvetine çok dayanıklı olması gerekiyor fakat bununla birlikte araçla arasında elektriksel kontrol ve araca bağlantı sağlıyor. FIA teknik yönetmeliklerinde yeralan kuralda pilot araçtan beş saniye içinde çıkabilmek zorunda, (direksiyonun çıkarılması dışında başka birşey beklemeden) bu yüzden hızlı bir şekilde terketmek hayati önem taşıyor.
Formula 1 araçlarında şu anda güç destekli yönlendirme kullanılıyor, direksiyondan iletilmesi gereken kuvveti azaltıyor. Bu yöntem tasarımcılara direksiyon büyüklüğünün küçük tutulması konusunda yardımcı oluyor.


1- Pit alanı hız limitörü 13- Tanı
2- Diferansiyel + 14- Kanat açısı bilgi anahtarı
3- Motor itiş 15- Debriyaj
4- Vites yükseltme 16- Diferansiyel seçici anahtar
5- Çekiş kontrol + 17- Telsiz
6- Motor itiş kurulum anahtarı 18- Çekiş kontrol -
7- Debriyaj kolu 19- Vites düşürme
8- Çekiş kontrol 20- Motor freni
9- Tur içinde takım bilgisi 21- Diferansiyel -
10- Ateşleme 22- Nötr
11- Çok fonksiyonlu anahtar 23- Monitör sayfa değişimi
12- Lambda (kısa süreli seçenekte küçük değişiklikte opsiyon değerdeki değişim oranı)

Formula 1'i Tanıyalım - Bayraklar



Pistin birçok noktasında yer alan pist görevlileri, belirli sayıdaki standart bayrakları kullanmakla görevlidirler. Bu bayrakların hepsi, pist üzerinde yarışan sürücülere önemli mesajlar vermek için kullanılır. Aynı zamanda her sürücünün kokpitindeki özel ışıklandırma (GPS Marshalling System olarak bilinir) sürücü pistin söz konusu olan bölümünden geçerken, sallanmakta olan bayrağın renginde yanar.
Çok büyük hızlarda olan bu araçlar hareket halindeyen, bir pilot için pist görevlisinin salladığı bayrağı fark etmek zor olabilir ve bu sistem ‘yarış kontrol’den gelen mesajları daha etkili bir şekilde fark etmelerine yardımcı olur.
Damalı Bayrak
Pilotlara seansın sona erdiğini gösterir. Antrenmanlar ve sıralama seanslarında, belirtilen süre dolduktan sonra sallanır. Yarışta ise ilk olarak yarışı birinci sırada bitiren pilot için sallanır, sonrasında da her araç bitiş çizgisini o aracın ardından geçer.
Sarı Bayrak
Pistin üzerinde hareket halinde olmayan araçların bulunması gibi tehlikli durumlarda pilotu uyarır. Sallanan tek sarı bayrak, pilotların yavaşlaması gerektiğini gösterirken, iki sarı bayrağın birlikte sallanması durumunda pilotların yavaşlaması ve durmak için hazır bulunması gerekir. Sarı bayrakların sallandığı süre boyunca geçiş yapmak yasaktır.
Yeşil Bayrak
Pilotun potansiyel tehlike noktasını geçtiğini ve sarı bayrak uygulaması nedeniyle mevcut olan yasakların ortadan kalktığını gösterir.
Kırmızı Bayrak
Seansın durdurulduğunu belirtir, genellikle bir kaza ya da elverişsiz hava şartları nedeniyle sallanır.
Mavi Bayrak
Pilotu, tur bindirilmek üzere olduğu konusunda uyarır ve arkasındaki hızlı araca yol vermesi gerektiğini bildirir. Mavi bayrak periyodunda üç kez yol vermeyen pilot cezalandırılır. Ayrıca mavi ışıklar, pit çıkışı açık olduğu sırada pist üzerindeki araç yaklaşıyorken de pit alanının sonunda yanar.
Sarı Kırmızı Çizgili Bayrak
Pilotları, yağ ya da su nedeniyle pist yüzeyinin kaygan olduğu konusunda uyarır.
Turuncu Daireli Siyah Bayrak
Araç numarası ile birlikte sallanır. Pilotu mekanik bir problemi olduğu ve pite dönmesi gerektiği konusunda uyarır.
Yarısı Siyah Yarısı Beyaz Bayrak
Araç numarası ile birlikte sallanır. Spora uygun olmayan bir hareket yapılması durumunda pilotu uyarır. Eğer pilot uyarıyı dikkate almıyorsa bu bayrağı siyah bayrak takip eder.
Siyah Bayrak
Araç numarası ile birlikte sallanır. Pilota pite dönmesini söyler ve genellikl bir pilot yarıştan ihraç edildiği zaman sallanır.
Beyaz Bayrak
Pistte yavaş giden bir araç bulunduğu konusunda pilotları uyarır.

Formula 1'i Tanıyalım - Testler



Formula 1 yarışları sporun içinde giderek daha teknik bir şekilde büyümeye devam ederken, yapılan test çalışmalarının da önemi giderek artmakta. Artık tüm temel bileşenlerin ve parçaların sistematik testlerle birlikte oluşturulması eskiden içgüdüsel olarak yapılan araç tasarımını ortadan kaldırdı.
Test çalışmalarının çoğu göz önünde yapılmaz. Takımların fabrikalarında ve rüzgar tünellerinde derin bir çalışma söz konusudur. Arka plandaki çalışmaların ardından araçlar pist üzerinde pilotlarla birlikte test edilir. Burası, aracın temel performansının ilk defa tam bir şekilde değerlendirilebildiği yerdir. Birçok araç kağıt üzerinde harika görünür ama söz konusu olan pist üzerindeki performansa gelince işler değişebilir. Aynı zamanda, pist üzerindeki testlerde tüm Formula 1 araçları düzenli olarak gelişme gösterir, küçük detaylar konusunda sürekli çalışmalar ve ayarlar yapılır.

Modern bir Formula 1 test takımının programı hem lojistik hem de insan gücüyle gerçekleştirilen çalışmaları içerir ve birçok takım yarış pilotlarının yükünü hafifletmek adına onların test pilotları ile görev paylaşımı yapmalarına olanak tanır. Ancak geçtiğimiz sezonlarda test pilotlarının görevi bazı test yasakları dolayısıyla bir şekilde azalmıştır.

2008 yılında, testlerdeki kilometre limiti her takım için 30.000 km ile sınırlandırılmıştır. Ayrıca bazı üst düzey takımlar FIA’nın uygun gördüğü Avrupa pistlerinde belirli ücretler karşılığı piste araçlarını getirip testler yapabilmektedir. Buna ek olarak, takımlar ileride kullanacakları gizli makinelerini ve yeniliklerini gizli seanslarda test etme imkanı bulurlar.

Formula 1’de maliyetleri azaltmak adına belirlenen yeni kurallarla birlikte, 2009 ve sonrasında sezon içi testler yasaklandı. Ancak Grand Prix Cuma günleri test günleri olarak ilan edildi. Takımlar 90 dakikalık ikişer seans gerçekleştirebiliyor ve pilotlar alternatif motorlar kullanabiliyor.. Böylece yarış motorlarını haftasonu için saklama imkanı buluyorlar.

Formula 1'i Tanıyalım - Yarış Stratejisi



Yarışları kazanmak için teknoloji ve şanstan ayrı olarak doğru bir strateji çok önemlidir. Aslında yarışları kaybetmek konusunda da aynıdır bu. Strateji denkleminin temel elemanları oldukça basit: yakıt yükü ve lastik aşınması. Ancak bunlardan sonrası karmaşık.

Formula 1 yarışlarında, takımların yarış stratejistleri bazı pistlerde tek pit stop yapmaktansa iki ya da üç pit stop yaparak avantaj sağlamaya çalışırlar. Bunun nedeni, aracın düşük yakıt yükü (dolayısıyla aracın ağırlığı azalır) ile daha hızlı turlar atabiliyor olmasıdır. Aracın performansındaki farklılık, 30 saniye veya daha fazla zaman kaybettiren bir pit stop’un açığını kapatmak için yeterli olabilir.
Strateji, özellikle belirli takımlar pilotlarını pit stop’un ardından yeniden doğru yerde piste çıkabilmesi için çalışması ile devam eder. Böylece araçların kendinden yavaş olan ancak daha erken pit stop yapmış bir aracın arkasında piste çıkarak zaman kaybetmemesi sağlanır. Yavaş araç tarafından engellenen ve o aracın geçilemediği durumlarda erken pit yaparak önünü açan araç, hızlı turlar atarak yavaş araç pit stopunu yaptığında onun önünde yer alabilir. Bu da bir aracı pistte değil 'pit alanında geçmek' diye tabir edilir. Pit stop zamanları da bu stratejide önemli rol oynar. Ayrıca araçlar en doğru zamanda pite girip çıkarak pist üzerinde en doğru zamanda en doğru yerde olup en iyi stratejiye sahip olmayı amaçlar.
Ayrıca 2007 yılından itibaren tüm rakiplerin aynı lastik hamuru ile yarışıyor olması ve yarış boyunca pilotların sadece belirlenen lastik hamurlarını kullanacak olması zorunluluğunu içeren tek lastik sağlayıcısı kuralının benimsenmesi, takımları yarış stratejileri konusunda yeniden çalışma yapmaya sevk etti.

Sonuç olarak; hava tahmini, pistin hangi noktalarında geçiş yapmanın mümkün olduğu, pit alanının uzunluğu ve hatta olabilecek kazalar nedeniyle güvenlik aracının piste çıkıp çıkmayacağı gibi konulardaki verilerin hepsi yarış stratejisini belirlemek adına önemli rol oynar. Tabii daima olduğu gibi stratejinin en büyük parçalarından biri de şanstır.






Tanıtım [Sadece Kayıtlı Kullanıcılar Linkleri Görebilir.Kayıt Olmak İçin Tıklayınız...]nden Alıntıdır